Buddyzm - Serwis Centuriona

Buddyzm narodził się 2500 lat temu w północno - zachodnich Indiach. Budda spisał wraz z uczniami swoje nauki w księdze zwanej Kandziur, składającej się ze stu ośmiu tomów. Późniejsze komentarze, zwane Tendziur, obejmują dalsze dwieście pięćdziesiąt cztery księgi. Buddyzm nie jest właściwie religią w naszym rozumieniu. Początkowo była to filozofia. Z czasem przekształciła się w nurt religijny taki jak New Age, czy Panteizm.

Twórcą buddyzmu był Siddartha Gautama, zwany również Śakjamuni (mędrzec z rodu Śakjów). Synem króla Sudhodana i królowej Mayadev jak podaje tradycja. Żył w mieście Lumbini, położonym na terenie dzisiejszego Nepalu, w wybudowanym mu przez ojca pałacu. W 29 roku życia porzucił dwór królewski , żonę i syna Rahulę i został ascetą. Przez sześć lat poddawał się surowym wyrzeczeniom zdobywając przydomek "Wielkiego Ascety". Żyjąc w lesie po pewnym czasie zrozumiał, że nie zdołał poznać lekarstwa na cierpienie ludzi. Postanowił więc wyjechać do miasta Bodhgaya w Indiach i tak długo medytować pod drzewem figowym, tym razem w sposób bardziej uważny i świadomy przeżywania każdej chwili, aż odkryje lekarstwo na ludzkie troski. Oświecenie przyszło w 49 dniu medytacji. Od tego czasu mianem Buddy określa się wszystkich przebudzonych w wyniku praktyk medytacyjnych. Zamieszkał w lesie, w towarzystwie 5 jogów praktykujących ascezę. Miał 29 lat.
Zgodnie z prawem Karmy narodziny nowego człowieka są konsekwencją uczynków nagromadzonych przez umierającego. Gromadzenie uczynków podczas życia, będących przyczyną nowego odrodzenia, określono jako wytwarzanie karmy. Głównym źródłem karmy są nasze cierpienia :

Trzy główne źródła cierpień to:

1.Rozłączenie z tym, co kochamy,
2.Połączenie z tym czego nie znosimy
3.Tęsknoty za tym, czego nie możemy osiągnąć.

Budda głosił, że podstawowym zadaniem człowieka, w trakcie życia, jest wstrzymywanie się od popełniania czynów przynoszących negatywne skutki w przyszłym życiu. Cel ten osiągamy idąc "Szlachetną Ośmioraką Ścieżką", prowadzącą do wyciszenia pożądań, czyli gromadzenia dobrej lub złej karmy. Ta droga to:

Właściwe zrozumienie - polega na poznaniu przyczyn nieszczęść. Wymaga to poznania: cierpienia, przyczyn cierpienia, sposobów zapobiegania cierpieniu i sposobów postępowania chroniących przed cierpieniem.
Właściwy pogląd - polega na zbliżaniu się do Dharmy, czyli prawdziwej natury rzeczy. Towarzyszy mu wyrzeczenie, brak złej woli, brak niegodziwości.
Właściwa mowa - nie kręć, nie kłam, nie paplaj, nie oskarżaj.
Właściwe działanie - nie zabijaj, nie kradnij, prowadź właściwe życie seksualne, nie zażywaj narkotyków. Narkotyki zabijają jasność umysłu, uniemożliwiając własny rozwój.
Właściwy sposób życia - przestrzegaj przyjętych norm życia społecznego.
Właściwy wysiłek - działaj w jasnym świetle własnego umysłu.
Właściwa uwaga - unikaj pożądania, złego nastroju, bądź uważny. Staraj się kontemplować stan swojego umysłu. Trzeba uświadomić sobie potrzebę takich działań i wypracowywać odpowiednie nawyki. Trzeba być świadomym własnych procesów myślowych i pielęgnować myślenie słuszne i pozytywne w stosunku do innych.
Właściwa koncentracja - uwalniając się od własnych, złych emocji zmierzamy w kierunku świętości i mamy szansę osiągnąć kres cierpienia - stan nirwany.

Osiągnięcie poczucia jedności, przynoszące zanik emocji nazwano Nirwaną. Żyjąc w stanie nirwany nie wytwarzamy karmy, dobrej lub złej, uwalniając się od ponownych narodzin i śmierci. W ten sposób wracamy do stanu duchowego, przepełnionego szczęściem i miłością.

Buddyzm podkreśla nietrwałość zjawisk, a to wyklucza istnienie "duszy", w europejskim znaczeniu tego słowa. Buddyzm ujmuje odradzanie się w nowym wcieleniu nie jako transmigrację niezmiennej "duszy" od jednego ciała fizycznego do drugiego, lecz jako wędrówkę "jaźni" {atmy} z uwzględnieniem ciągłego jej rozwoju, w kolejnych wcieleniach.

Związek łączący kolejne życia, podobnie jak relacja zachodząca pomiędzy kolejnymi stanami odradzającej się jaźni, jest związkiem przyczynowej ciągłości. Na tej drodze jaźń próbuje pozbyć się karmy i wyzwolić z koła narodzin i śmierci.

Reinkarnacja, a brak osobowego "ja"
Buddyści przyjmują, że nie ma nic trwałego, co mogłoby przechodzić do następnego życia. Nie ma żadnego trwałego osobowego "ja", "duszy", "atmana". Karma z poprzedniego życia może jednak mieć wpływ na następne. To jak gra w bilard - biała bila trafia w kolejną, popychając ją do przodu. Kolejna bila jest różna od poprzedniej, ale przeszła na nią jej energia. Podobnie kolejne życie jest różne od poprzedniego, ale ma na nie wpływ poprzednia karma. Strumień świadomości, niosący w sobie karmiczne nasiona z poprzednich żywotów manifestuje się w kolejnym ciele, którego kształt i miejsce odrodzenia zależne jest od tychże nasion karmicznych. W czittamatrze nośnikiem nasion jest alajawidżniana, w madhjamace szósta, mentalna świadomość. Gdy znika niewiedza (wiara w trwałe i niezmienne osobowe "ja"), znikają także karmiczne przyczyny odradzania się

Przyjmuje, że u podłoża wszystkiego tkwi odwieczna pustka sunjata, a świat stanowi dynamiczny układ nieustannie zmieniających się elementów, dharm, które nie istnieją same z siebie, lecz pojawiają się we wzajemnych momentalnych powiązaniach uwarunkowanych przez to, co je poprzedza, i zarazem warunkujących to, co po nich następuje (tzw. Prawo Współzależnego Powstawania sformułowane przez Buddę).

Podobną strukturę ma według buddyzmu osobowość ludzka, dlatego odrzuca on istnienie substancjalnej, trwałej duszy - głosi równocześnie zasadę absolutnej odpowiedzialności za popełnione czyny (tzw. prawo karmana), która trwa tak długo, jak długo człowiek tkwi w kręgu wcieleń. Wyzwalające oświecenie osiąga się bez zbawczej interwencji jakiejkolwiek instancji zewnętrznej, wyłącznie wysiłkiem własnym, odsłaniając i aktualizując tkwiące w samym sobie dyspozycje (każde stworzenie ma według buddyzmu naturę Buddy).

Wiara w Buddę jest wiarą w to, że był on kimś, kto zjawił się na Ziemi, by głosić naukę o wyzwoleniu, a jednocześnie w sposób doskonały ją zrealizował - jest też wiarą w prawdziwość i skuteczność jego nauki. Uważa się go zatem za mistrza duchowego, za nauczyciela, nie za Boga czy zbawiciela. Wyróżnia się cztery historyczne formy buddyzmu:

1) buddyzm pierwotny (trudny do zrekonstruowania z powodu braku dzieł własnych jego twórcy, najwierniej przekazany w kazaniach Buddy spisanych przez jego uczniów),

2) buddyzm hinajana (początek n.e. jego wykład zawarty jest w kanonie palijskim),

3) buddyzm mahajana (również początek n.e. istnieje w wielu odmianach, m.in.: lamaizm, zen),

4) buddyzm mantrajana albo buddyzm tantryczny (ok. V w. n.e.; tantra, wadźrajana).

PIERWSZA SUTRA
Pierwsza sutra (nauka) Buddy koncentrowała się na Czterech Szlachetnych Prawdach:
Prawda o bólu (ból - duhkha); Wszystkie istoty nieuniknienie doświadczą cierpienia.
Życie jest przepełnione bólem i cierpieniem. Rodzimy się, starzejemy, chorujemy i umieramy. Źródłem powstawania bólu jest zjednoczenie się z tym czego się nie kocha, oddzielenie od tego co się kocha. Ból jest stanem emocjonalnego poruszenia, konfliktu, niepokoju, braku harmonii.
Prawda o przyczynie cierpienia (przyczyna - samudaja); Przyczyną cierpienia jest pragnienie.
Źródłem cierpienia jest niewiedza, ułuda, przywiązanie do siebie i rzeczy, jak gdyby miały one trwać wiecznie. Z tej niewiedzy wyłania się:
Pożądanie trsna. Pożądanie jest pragnieniem namiętności, istnienia lub nieistnienia, które więzi człowieka w cyklu niekończących się reinkarnacji. Każda zaspokojona potrzeba rodzi nową potrzebę. Ponieważ nie możemy zaspokoić wszystkich naszych potrzeb, wyłania się cierpienie. W ten sposób radość zamienia się w gorycz.
Przywiązanie do siebie, egoistyczne wyodrębnienie z otoczenia, które powoduje poczucie osamotnienia i zagrożenia. Taka postawa rodzi konflikty społeczne, wojny, niszczenie środowiska, a w konsekwencji cierpienie ludzi i egocentryczną filozofię przetrwania kosztem wszystkiego i wszystkich.
Prawda o ustaniu cierpienia (uniecestwienie - nirodha, nirwana - bez pragnień); Przyczynę pragnienia można unicestwić
Istnieje sposób na ograniczenie cierpienia. Należy usnąć jego przyczyny, czyli wyzbyć się egoistycznych potrzeb poprzez osiągnięcie stanu Nirwany, zwanego przebudzeniem lub oświeceniem. Stan Nirwany osiągamy poprzez oderwanie się od wszystkiego co nas otacza, wygaszenie pragnienia, zabicie żądz. Droga do Nirwany jest stopniowa i prowadzi poprzez unicestwienie w sobie miłości, nienawiści, winy... Nirwana jest stanem Umysłu Buddy, w którym istnieje jedność pomiędzy jednostką i Wszechświatem. Pełne wygaszenie emocji następuje w momencie śmierci.
Prawda o ośmiorakiej drodze marga; Aby unicestwić przyczynę cierpienia trzeba podążać drogą Buddy
Wszyscy mamy Naturę Buddy. Uświadomienie sobie tego czyni kres cierpieniu. Do osiągnięcia Nirwany, stanu przebudzenia, służą techniki medytacyjne, które dobiera się w zależności od psychiki poszukującego. Różnorodne sposoby medytacji są proponowane przez liczne szkoły buddyjskie. Chcąc osiągnąć stan Nirwany należy iść Ośmioraką Ścieżką. Droga ta obejmuje życie moralne, koncentrację umysłu, by pozostać w stanie czuwania oraz mądrość prajna, która jest owocem nauki, refleksji i kontemplacji. Dokładniejszy opis w rozdziale o Karmie.

Koncentracja
Zaangażowanie się w praktykę koncentracji jest bardzo ważne, ponieważ bez niej bardzo trudno jest osiągnąć zrozumienie prawdziwego stanu, a jeśli nawet osiągniemy zrozumienie, bardzo trudno jest utrzymać to zrozumienie przez jakąkolwiek długość czasu, jeśli nie rozwinie się wystarczającej siły koncentracji. Zdolność do koncentracji jest w istocie bardzo ważna we wszystkich duchowych ścieżkach, nie tylko w dzogczen, ale również w zwykłym codziennym życiu. W dzogczen koncentracja jest jedną z zasadniczych praktyk wstępnych, ponieważ dzięki niej uspokajamy i zdobywamy kontrolę nad poruszającym się umysłem

Kontemplacja
Kontemplacja Zrozumienie różnicy pomiędzy koncentracją a kontemplacją jest niezwykle ważne. Po opanowaniu umysłu poprzez praktykę koncentracji na obiekcie i po osiągnięciu rozluźnionej koncentracji poprzez koncentrację bez obiektu, jesteśmy gotowi na wprowadzenie w stan kontemplacji i przyjęcie wyjaśnień dotyczących tego, jak spocząć w naturalnym stanie. W praktyce koncentracji wciąż jeszcze mamy do czynienia z dualizmem pomiędzy podmiotem, który się koncentruje (skupia na obiekcie), a obietem koncentracji (na którym podmiot się skupia), wciąż też pozostaje dualizm pomiędzy tym, co wewnętrzne (świadomością wewnątrz umysłu-ciała medytującego), a tym, co zewnętrzne (obiektem medytacji). W kontemplacji nie ma już podmiotu ani przedmiotu, mówi się, że przypomina ona "wlewanie wody do wody". W systemie sutr, na trzeciej ścieżce widzenia, nieoddzielność niamsziag i stanu pomedytacyjnego również porównuje się do "wlewania wody do wody". Nie istnieje tam już relatywna egzystencja, a postrzega się w jogiczny, bezpośredni sposób. W przeciwieństwie jednak do nauk sutr, według dzogczen ten poziom doświadczenia praktykujący osiąga natychmiast i nie musi czekać na osiągnięcie ścieżki widzenia. Wystarczy po prostu spocząć w stanie kontemplacji, gdzie znika podział na wewnętrzne i zewnętrzne, gdzie rozpoznaje się, że cała "zewnętrzna" rzeczywistość stanowi projekcję stanu "wewnętrznego".
Tenzin Wangyal Rinpocze, Cuda Nauralnego Umysłu

TSA LUNG

Praca z energią wewnętrzną
Praktyka tsalung działa na wielu różnych poziomach. Pomaga na poziomie fizycznym, oraz otwiera blokady energii w punktach w ciele fizycznym zwanych czakrami. Pracuje również z blokami emocjonalnymi na poziomie konceptualnym. Czasami masz jakiś taki pomysł, taką ideę, która bardzo się ciebie trzyma, nie chce odejść, jest jakby przyklejona do ciebie, jak klej. Prawdopodobnie wiesz, że nie jest to już dla ciebie ważne, wiesz, że nie powinieneś się tym martwić ale ciągle wraca to do twojego umysłu. Te ćwiczenia pomagają usuwać tego typu blokady. Dzięki temu otwiera się nowy wymiar doświadczeń, nazywam to wymiarem wyższych funkcji czy duchowych właściwości. Te pięć ćwiczeń prany jest bardzo ważnych. Na początku są tylko prostymi ćwiczeniami ale z czasem wprowadza się do nich więcej głębi. Ćwiczeń tych można się nauczyć w jedną godzinę, ale dojście do ich głębi może zając kilka lat.
Prana idąca do góry ma właściwość podnoszenia na duchu, daje przejrzystość, mnóstwo śmiechu, umiejętność śpiewania. Dzięki temu ćwiczeniu możecie bardziej klarownie doświadczać swoich zmysłów, ale także w wyższym wymiarze czujecie więcej klarowności i brak wątpliwości. Prana idąca do góry jest dobra dla ludzi w depresji.
Prana siły życiowej dotyczy siły życiowej, siły woli, zdolności do urzeczywistniania. To drugie ćwiczenie jest praktyką długiego życia. Niektórymi z korzyściami płynącymi z tej praktyki są siła woli i długowieczność, wyostrzenie umysłu oraz dobra kontemplacja.
Efektem działania prany przenikającej jest zdolność do odczuwania różnych doświadczeń, które docierają do was poprzez ciało. Zamiast czuć to tylko w sercu, czujecie także w reszcie ciała. Prana przenikająca ma związek z bardziej zrównoważonym doświadczaniem uczuć, emocji, lub jakości medytacyjnych w ciele i w całym sobie. Bardziej medytacyjne moce związane z tą praną, to na przykład moce związane z intuicją. Zdolność do zmiany i posiadania nowych pomysłów wymaga prany przenikającej.
Prana podobna do ognia na grubym poziomie pomaga układowi trawiennemu wytwarzać ciepło niezbędne w procesie trawienia. Na subtelniejszym poziomie, wytwarza wewnętrzną radość. Na poziomie medytacyjnym pozwala doświadczać błogości
Prana idąca w dół, na grubym poziomie odpowiada za czynności seksualne oraz wydalania. W trakcie medytacji pozwala na wykonywanie wyższych praktyk tantrycznych. Otwiera wymiar tajemnego poziomu praktyki, kontroluje użycie energii do osiągania owoców praktyki.

Żywioły
Większość opisanych tu praktyk to praktyki wspierające. Poprawiają one jakość życia, wspomagają leczenie i zapewniają ochronę przed chorobami i uszkodzeniami ciała. Sprawiają, że jesteśmy czujni, a nie otępiali, rozluźnieni, a nie pobudzeni. Mogą przyczynić się do poprawy stanu naszego zdrowia, zwiększenia naszej energii życiowej i doświadczania przyjemności w życiu. To wszystko jest bardzo dobre i również z tego powodu na pewno warto się ich podjąć. Jednakże najważniejszym celem owych praktyk jest rozwijanie duchowości. Zmieniają one bowiem naszą perspektywę postrzegania związku ze światem przyrody oraz własnych doświadczeń, otwierają i rozszerzają nasze poglądy i wspierają praktyki medytacyjne. Kiedy żywioły są niezrównoważone, trudno jest medytować, bardziej prawdopodobne jest też, iż zamiast zagłębić się w praktykę, będziemy musieli stawić czoła chorobom, pobudzeniu, otępieniu lub rozproszeniu. Praktyki przedstawione w tej książce pomagają pokonać zewnętrzne przeszkody, jak również niepokój umysłu i zakłócenie energii poprzez harmonizowanie wewnętrznych żywiołów. Kiedy są one zrównoważone, łatwiej jest spocząć w naturze umysłu, w naturze buddy, która stanowi ostateczną metodę i cel duchowej podróży. Praktyki i związana z nimi teoria zostały przedstawione razem. Odzwierciedla to naszą tradycję, która uczy, że nasz sposób widzenia świata decyduje o jakości duchowej praktyki i życia.

Starałem się opisać tutaj praktyki, które można wykonywać w codziennym życiu. Jeśli chcemy się ich podjąć, nie musimy udawać się na odosobnienie, chociaż oczywiście możemy to uczynić. Nie musimy odwoływać wszystkich spotkań, jakie mamy zapisane w kalendarzu. Żywioły to wszystko, co istnieje, tak więc możemy zawsze podjąć praktykę z nimi związaną, kiedykolwiek chcemy, gdziekolwiek jesteśmy i cokolwiek robimy.

W tybetańskiej kulturze uważa się, że pięć żywiołów - ziemia, woda, ogień, powietrze i przestrzeń - stanowi istotę wszystkich rzeczy i procesów. Tybetańska filozofia przesiąknięta jest nauką o ich wzajemnych oddziaływaniach. Zrozumienie żywiołów stanowi podstawę naszej medycyny, astrologii, kalendarza oraz psychologii, leży również u podstaw duchowych tradycji szamanizmu, tantry i dzogczen.

Nazwy poszczególnych żywiołów mają jedynie symboliczne znaczenie. Opisują one określone właściwości i sposoby działania poprzez analogię do żywiołów występujących w środowisku naturalnym. Podobnie jak większość kultur, tradycja tybetańska wykorzystuje elementy świata przyrody jako podstawową metaforę służącą do opisania zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych zjawisk. Każdemu żywiołowi przypisuje się na przykład określone właściwości fizyczne: ziemia to solidność, woda - spójność, ogień - temperatura, powietrze - ruch, a przestrzeń to sfera przestrzenna, która mieści w sobie pozostałe cztery aktywne żywioły. Żywioły powiązane są też z różnymi emocjami, temperamentami, kierunkami, kolorami, smakami, rodzajami budowy ciała, chorobami, sposobami myślenia i charakterem. Z pięciu żywiołów powstaje pięć zmysłów oraz pięć obszarów zmysłowego doświadczenia, pięć negatywnych emocji i pięć mądrości, jak też pięć gałęzi ciała. Żywioły stanowią pięć podstawowych pran, czyli życiowych energii. Są składnikami każdego zjawiska rozgrywającego się na płaszczyźnie fizycznej, zmysłowej, umysłowej i duchowej.

Metaforyczne użycie żywiołów jest również powszechne w zachodnich językach: człowiek może być mocno stąpający po ziemi, podszyty wiatrem lub też o ognistym temperamencie. Gniew jest gorący, smutek mokry od łez, postawa zaś ugruntowana.

W tradycji tybetańskiej żywioły rozumiane są nie jednak tylko w sensie metaforycznym. Żywioły w przyrodzie stanowią subtelniejsze lub bardziej podstawowe formy pięciu aspektów pierwotnej energii egzystencji. Nie ma nic w żadnym wymiarze istnienia, co nie składałoby się całkowicie z wzajemnego oddziaływania owych pięciu aspektów energii. Procesy, jakie zachodzą pomiędzy żywiołami tworzą wszechświat, podtrzymują jego funkcjonowanie, a ostatecznie niszczą go. Odnosi się to tak samo do poszczególnych istot: w chwili narodzin gra żywiołów tworzy ciało, umysł i osobowość, a w momencie śmierci owe aspekty naszej osoby rozpuszczają się w miarę, jak poszczególne żywioły rozpadają się jeden w drugi. W ciągu całego życia nasz związek z żywiołami decyduje natomiast o jakości naszego doświadczenia.

Nauki o żywiołach przyniosą nam niewielki pożytek jeśli pozostaną one jedynie abstrakcją, sposobem, w jaki wszystko możemy podzielić na pięć. Wiedza na temat żywiołów staje się użyteczna dopiero wtedy, kiedy złączy się ją z doświadczeniem, a następnie wykorzysta w pozytywny sposób w celu poprawienia jakości życia. Zanim jednak będziemy mogli zastosować owo zrozumienie, musimy najpierw zapoznać się z żywiołami, początkowo pozostając na poziomie obrazów i metafor.

Ludzkie ciało rozwijało się na przestrzeni setek tysięcy lat na skutek relacji ze środowiskiem, w jakim się znajdowaliśmy. Widać to wciąż w przyjemności, jaką czerpiemy z obcowania z pięknem przyrody - współdziałanie z żywiołami natury uzdrawia bowiem i krzepi. Z przyjemnością dotykamy czystej ziemi pustyni i żyznej gleby w ogrodzie. Wakacje spędzamy nad oceanem, rzeką albo ni, fascynuje nas - jego barwa, światło, które je przenika, pogoda. Rozluźniamy się przebywając na szerokich, otwartych przestrzeniach i czujemy się bezpieczni w zamkniętych, wygodnych wnętrzach. Lub też odwrotnie - odczuwamy niepokój, kiedy znajdujemy się na otwartej przestrzeni i cierpimy na klaustrofobię, kiedy jesteśmy zamknięci w jakimś pomieszczeniu. W każdym razie w taki czy inny sposób reagujemy na żywioły.

Kiedy jesteśmy pozbawieni jednego z żywiołów, tęsknimy za nim. Na pustyni ogromną radość sprawia nam napotkanie źródła wody. Po długotrwałym pobycie na morzu, mamy ochotę całować ziemię, kiedy wreszcie do niej przybijemy. Kiedy jest zimno, biegniemy do ogniska. Pięć surowych żywiołów wpływa na nas bardzo mocno na głębokim i instynktownym poziomie, ale zazwyczaj gubimy się na powierzchni tych doświadczeń, nie zdając sobie sprawy, że doświadczenie żywiołów może połączyć nas z tym, co święte i doprowadzić nas do uzdrawiającego, harmonizującego i głębszego zrozumienia istoty nas samych.

Być może wydaje wam się, że pięć żywiołów to trochę za mało, aby stanowiły całą różnorodność rzeczy i istot, żywioły to jednak tylko pięć głównych obszarów, które nieustannie dzielą się na bardziej subtelne kategorie.

Weźmy na przykład nasze ciało. Tułów posiada pięć głównych gałęzi: dwie nogi, dwie ręce oraz głowę. Każde z nich rozdziela się na kolejnych pięć: każda ręka i noga ma pięć palców, a głowa pięć organów zmysłów.

Jedno z tradycyjnych opracowań opisuje tkanki w ciele jako aspekt ziemi, krew i inne płyny jako wodę, energie elektryczne i chemiczne oraz ciepło wydzielane przez metabolizm jako ogień, oddech, tlen i inne gazy jako powietrze, natomiast przestrzeń, jaką zajmuje ciało, oraz przestrzenie w ciele i różne rodzaje świadomości jako element przestrzeni. Każde z tych pięciu aspektów można dalej podzielić na subtelniejsze poziomy żywiołów: w samych tkankach można odnaleźć solidność (ziemię), spójność (wodę), temperaturę (ogień), ruchomość (powietrze) i świadomość (przestrzeń). Podobny podział można zastosować w odniesieniu do krwi: jej stałości, płynności, temperatury, ruchu, przestrzeni. Oczywiście każde z tych przejawów można dalej dzielić na pięć, aż ostatecznie wszystko zostanie zredukowane do pięciu podstawowych energii żywiołów.

Wzajemnie oddziaływanie pięciu żywiołów daje początek nie tylko częściom systemu, poszczególnym ciałom i planetom, oprogramowaniu komputerowemu i drzewom, ale również wszystkim światom egzystencji we wszystkich wymiarach. Dynamizm pięciu elementów leży u podstaw złożoności wszystkiego, co istnieje

Tenzin Wangyal Rinpocze
LECZENIE FORMĄ, ENERGIĄ I ŚWIATŁEM
PIĘĆ ŻYWIOŁÓW W TYBETAŃSKIM SZAMANIZMIE, TANTRZE I DZOGCZEN

Sześć światów

Tradycyjnie, praktyka Sześciu Loka była wyjaśniana w kategoriach oczyszczenia istot w innych wymiarach egzystencji, ale dla zachodnich praktykujących bardziej użytecznym może być doświadczenie każdego z loka adekwatnie do nich samych. Dla ludzi zachodu, emocje są bliższe i mają większe oddziaływanie niż opisy światów znajdujących się poza doświadczeniem większości z nich. W rozmaitych momentach życia poprzez wasze emocje manifestujecie atrybuty istot z każdego z sześciu światów i doświadczacie tego samego cierpienia, które one odczuwają. Jeżeli popatrzycie dookoła to możecie dostrzec, że niektórzy ludzie są bardziej pod wpływem stanów piekielnych, inni głodnych duchów, a jeszcze inni są pod wpływem boskich światów itd. Dzieje się tak z powodu dominacji jednej, szczególnej, negatywnej emocji. Te negatywne emocje są źródłem wszelkiego cierpienia w życiu. Poprzez moc praktyki Sześciu Loka możecie odnieść się do cierpienia związanego z każdym ze światów i oczyścić je w waszym życiu, doświadczając wielkiej radości płynącej ze świadomości samego siebie.

Termin ,,negatywna emocja" nie jest całkiem właściwym określeniem, ale spróbujcie zrozumieć ten rodzaj emocji jako dolegliwości powodujące cierpienie. Tekst ten, nie całkiem jest porównywalny do zachodniej koncepcji emocji, która dotyczy stałego przepływu uczuć doświadczanych w ciągu życiu. Odnosi się natomiast do sześciu specyficznych dolegliwości lub negatywnych emocji, które są przeszkodami w osiągnięciu oświecenia. (...) Przynależność emocji do każdego ze światów różni się nieco w różnych tybetańskich liniach, ale wszystkie zgadzają się, że samoświadomość jest konieczna, by żyć twórczo i w pokoju z naszymi emocjami. Kiedy wasze działania i myśli są powodowane przez negatywne emocje, stajecie się słabi i wielokrotnie gromadzicie dużo negatywnej karmy. Medytacja Sześciu Loka poprzez mantrę, wizualizację i podstawę kontemplacji oczyszcza karmiczne nasiona zanim się one zamanifestują, pomagając dotrzeć do prawdziwego ,,ja". Siła, która powstaje dzięki praktyce, przychodzi ze związku z owym ,,prawdziwymi ja" i jest źródłem wszelkiej radości i szczęśliwości. Negatywne emocje mają tym mniejszą kontrolę nad wami, im mocniej jesteście świadomi siebie. Kiedy nie jesteście już dłużej zdominowani przez wasze emocje możecie prowadzić bardziej otwarte, zrównoważone i twórcze życie. Aby lepiej zrozumieć negatywne emocje i to, jak one wpływają na wasze życie, przyjrzyjmy się szczegółowo każdej z nich. Gdy staniecie się bardziej zaznajomieni z tymi dolegliwościami będziecie w stanie lepiej je rozpoznawać w momencie, gdy zaczynają się pojawiać, wzmocnić swoją samoświadomość i zastosować odpowiednie antidotum.

Gniew
Jest nasienną emocją świata piekieł. Kiedy gniew przejawia się z waszych karmicznych korzeni może on manifestować się na wiele sposobów, takich jak napięcia, sprzeczki, krzyki i przemoc. Wszystkie wielkie zniszczenia wojenne spowodowane są gniewem; jest on bezpośrednią przyczyną śmierci wielu osób. Jeszcze nigdy gniew nie rozwiązał żadnego problemu. Kiedy gniew opanowuje waszą świadomość tracicie całkowicie kontrolę i świadomość samych siebie. Każda z emocji jest połączona z miejscem w waszym ciele. Gniew jest umiejscowiony w podeszwach stóp. Antidotum na gniew to czysta nieuwarunkowana miłość powstająca z nieuwarunkowanego siebie.

Pożądanie
Jest nasienną emocją świata głodnych duchów. Kiedy powstaje pożądanie, pojawia się poczucie niepohamowanej potrzeby, która nie może być zaspokojona jak pragnienie, które nie sposób ugasić piciem słonej wody. Pożądanie jest blisko związane z przywiązaniem, pieniędzmi i pragnieniami seksualnymi a fizycznie, pożądanie jest połączone z organami seksualnymi. Kiedy jesteście opanowani przez pożądanie, tego, co zaspokoi wasz głód szukacie na zewnątrz raczej niż wewnątrz, a jednak nigdy nie udaje się wam owego głodu zaspokoić, ponieważ pragnienie, które odczuwacie to w istocie nic innego niż brak znajomości samych siebie. Szczodrość, dawanie nie tylko pieniędzy, lecz czegokolwiek co posiadacie, rozwiązuje mocny węzeł przywiązania.

Ignorancja
Jest dolegliwością świata zwierząt. Jest umiejscowiona w pępku. Z powodu ignorancji czujecie się zagubieni nie wiedząc co dalej zrobić. Wiele osób odczuwa wielki smutek i samotność spowodowane ciemnością ignorancji. Osoby te odczuwają wielką potrzebę, a jednak nie wiedzą czego naprawdę chcą. W zachodniej kulturze ludzie są uważani za szczęśliwych, jeżeli są stale zajęci, a ich życie jest całkowicie wypełnione aktywnościami. Ale możecie się również zatracić w ignorancji będąc stale zaangażowani w swoich zajęciach, jeżeli nie posiadacie kontaktu z samym sobą. Gdy zwrócicie się bardziej do wewnątrz i poznacie prawdziwych siebie, pojawi się mądrość. Kiedy osiągniecie mądrość, zrozumiecie, że jesteście kompletni od samego początku i wasza ścieżka stanie się jasna.

Zazdrość
Jest rdzenną emocją ludzkiego świata i rezyduje w sercu. Kiedy jesteście zdominowani przez zazdrość, pragniecie mocno trzymać się i zatrzymać przy sobie to co macie. Może to być idea posiadania czegoś lub związek z kimś. Kiedy odczuwacie zazdrość zawsze widzicie źródło szczęścia jako coś istniejącego na zewnątrz was. Zazdrość wynikająca z zamkniętej natury sprawia, że nie potraficie wypuścić z rąk obiektu do którego jesteście tak silnie przywiązani. Dlatego więc, antidotum na zazdrość jest wielka otwartość serca, która powstaje kiedy jesteście połączeni z waszą prawdziwą naturą.

Duma
Jest zasadniczą dolegliwością świata pół-bogów, fizycznie jest ulokowana w gardle. Uczucie dumy wiąże się z poczuciem spełnienia i posiada aspekt, który jest bardzo terytorialny. Wojny są spowodowane dumą jednostek i narodów wierzących, że potrafią one rozwiązać problemy innych ludzi. Duma posiada również ukryty aspekt, który przejawia się w sytuacjach, kiedy czujecie się pod pewnym względem gorsi od innych. Ponieważ duma jest często związana z gniewnymi działaniami, antidotum na nią jest wielki pokój i pokora, które powstają ze spoczywania w waszej prawdziwej naturze.

Świat bogów
Powstaje z kombinacji wszystkich negatywnych emocji, które są fizycznie powiązane z koroną głowy. Kiedy negatywne emocje są zrównoważone i tak samo mocne, powstaje pewien typ harmonii. To trochę tak jak głosy w chórze, ponieważ nie ma jednej dominującej, negatywnej emocji. Rezultatem tej fałszywej harmonii jest oszałamiające poczucie leniwej radości, co sprawia, że zatracacie się w odczuwaniu egoistycznej przyjemności. Wydaje się wam jakby spełniały się wszystkie wasze pragnienia i potrzeby, ale ten stan nigdy nie trwa tak długo, jakbyście tego chcieli. Kiedy stracicie tę wyglądającą na idealną sytuację, zaczynacie wówczas odczuwać każdą z waszych dolegliwości mocniej niż kiedykolwiek. Antidotum na tą samolubną radość jest wszechobejmujące współczucie dla wszystkich czujących istot, które powstaje z samoświadomości.

Tenzin Wangyal Rinpcze

UMYSŁ
Świat poznajemy naszym umysłem, zatem praktykowanie Dharmy wymaga pracy z umysłem, polegającej na coraz głębszym uświadamianiu sobie jego prawdziwej natury. Umysł ukazuje się nam w postaci przepływających elementów świadomości: niepokojów, myśli i różnych emocji, będących przejawami jego energii. Natura czystego umysłu, będąca nośnikiem tych doznań, jest jednak niezmienna, czysta i doskonała. Wyzwolenie następuje w momencie gdy zrozumiemy istotę czystego umysłu, czyli jego prawdziwą naturę. Cel ten osiągamy poprzez rozwój świadomości w kierunku czystej jaźni.

Wszystkie techniki stosowane w buddyzmie zmierzają do tego celu. Na początku ważne jest żebyśmy zrozumieli spostrzegane zjawiska. Musimy osiągnąć pewność na poziomie zrozumienia, by później pogłębić wewnętrzne doświadczenia podczas medytacji. Ważna jest również analiza odbieranych zjawisk, trafne opracowanie konkluzji i podążanie ich śladem. Dopiero na takim fundamencie, drogą medytacji, osiągamy nowe doświadczenie duchowe.

STAN PRÓŻNI
Zgodnie z nauką Buddy nic nie trwa wiecznie. Jakby na przekór tej prawdzie nie postrzegamy rzeczy w ten sposób. Przywiązujemy się do zjawisk i przedmiotów, co jest głównym źródłem naszego cierpienia.

Buddyjską wizją świata jest złudzenie. Dzięki naszym zmysłom i umysłowi stwarzamy wizje przedmiotów i zjawisk, które postrzegamy. Istnieją one zatem tylko w naszym umyśle. Przedmioty i zjawiska są połączone łańcuchem przyczynowo - skutkowym. Aryas, mający umysł w stanie wyciszenia, próżni - Sunyata, dostrzegają prawdziwą naturę rzeczy. Takie postrzeganie świata ułatwia osiągnięcie nirwany.

Stan próżni (ciszy umysłu)
Wyobraźmy sobie falę na powierzchni morza. Z jednego punktu widzenie jest samodzielnym zjawiskiem, z początkiem i końcem, powstaniem i zanikiem. Z innego punktu widzenia fala, będąc tylko stanem wody, nie ma samoistnego bytu. Jest to chwilowy fenomen powstały z wody i wiatru. Każda fala jest połączona z innymi.

Jeśli spojrzycie na życie w ten sposób nic nie ma samoistnego bytu. To właśnie w ten sposób postrzega zjawiska i rzeczy umysł w stanie próżni.

Sogyal Rinpoche

Ciszę w umyśle Buddyści osiągają poprzez logiczne rozumowanie wspomagane medytacją. Dążąc do stanu próżni nie należy sądzić, że skoro nic nie istnieje zatem wszystko mogę, albo skoro nic nie ma po co szukać.

BODHISATTWA
W buddyzmie nie ma Boga stwórcy, któremu trzeba się podporządkować albo go czcić. Przeciwnie Bogowie buddyjscy podlegają prawie karmy.
Buddą, czyli Przebudzonym jest każdy kto osiągnął stan nirwany. Budda jest wcieleniem siły oświeconego umysłu.
Bodhisattwa może przerwać sansarę, osiągnąć stan nirwany i zostać Buddą. Współczując jednak ludziom woli cierpieć razem z nimi uczestnicząc we własnym cyklu reinkarnacji. Celem tego wyrzeczenia jest pomoc ludziom w pokonywaniu cierpienia, czyli przeszkód na drodze do nirwany.
Do Boga, w pojęciu zachodnim, najbardziej zbliżone są bóstwa medytacyjne, wizualizowane podczas medytacji, występujące szczególnie w buddyzmie tybetańskim. Są one przewodnikami duchowymi medytującego i usuwają przeszkody na drodze jego rozwoju duchowego. Bóstwem medytacyjnym może być Bodhisattwa lub osoba bliska stanu Oświecenia. Bóstwa medytacyjne przyjmują różne formy od symbolizujących zasady jak mądrość, towarzysząca rozwojowi duchowemu, do rozgniewanej matki karcącej syna. Rezultaty jakie osiąga medytujący wynikają zawsze z jego wysiłku a nie łaski lub wysiłku bóstwa medytacyjnego.

Przed śmiercią Budda (historyczny) powiedział:

Oto mogę umrzeć szczęśliwy, nie zatrzymałem ani jednej nauki w zamkniętej dłoni. Cokolwiek może wam przynieść pożytek już wam dałem.
Nie wierzcie w ani jedno słowo tylko dlatego, że wypowiedział je Budda, lecz sprawdzajcie rzeczy sami; bądźcie swoimi własnymi nauczycielami - przewodnikami.
Prawdy te są dobrym odzwierciedleniem nauki Buddy.