Ś
Saule - Wielka Bogini Słońca
Wielka Bogini
Słońca Saule, której imię oznacza
tyle co „słońce”, jest Królową Nieba
i Ziemi oraz Matką Kosmosu. Duża
ilość starych hymnów i modlitw
świadczy o tym że jest ona kochana
przez ludzi i bardzo popularna. Jej
główne święta mają miejsce podczas
letniego i zimowego przesilenia oraz
podczas równonocy (wiosennej i
jesiennej).
 Gdy
jesienią dni stają się krótsze,
Saule słabnie w swej walce przeciwko
siłom ciemności. Zaklęcia i rytuały
odprawiane w tym czasie mają na celu
pomóc jej i umocnić ją. 30 listopada
Litwini rozpoczynają oczekiwanie
„Powrotu Słońca”. Święta ku jej czci
rozpoczynają się pod koniec grudnia
i trwają do 6 stycznia.
Chrześcijanie okres oczekiwania na
Saule zmienili w okres adwentu, zaś
święta Kucios oraz Kaledos
(odbywające się odpowiednio 24 i 25
grudnia) przekształcili w Wigilię i
Boże Narodzenie.
Saule jest często przedstawiana jako
złotowłosa kobieta, ubrana w
kosztowne szaty – nosi strój ze
złotego jedwabiu, złoty szal i
koronę. Rydwan którym jeździ po
niebie ciągnięty jest przez dwa
białe rumaki o złotych grzywach,
zwane Asvinai lub Święte Bliźnięta
Dievasa (Boga Świecącego Nieba).
Saule jest mocno związana z morzem.
Pogrąża się w nim pod koniec swej
codziennej podróży aby wykąpać się i
umyć swe rumaki, następnie podróżuje
łodzią. Nocą podróżuje przez świat
podziemny, lśniąc w swym mrocznym
aspekcie.
Jako kobieca głowa niebiańskiej
rodziny, Saule jest matką planet
(zwróćmy uwagę na podobieństwo do
Teorii Wielkiego Wybuchu). Jej córki
to Vaivora (Merkury), Ziezdre
(Mars), Selija (Saturn), Indraja
(Jupiter), Ausrine (Gwiazda Poranna
lub Wenus), Zemyna (Ziemia). Według
niektórych naukowców oznacza to że
Litwini nazwali planety jeszcze
podczas okresu matriarchalnego, tzn.
wcześniej niż Rzymianie.
13 grudnia słońce podczas swego
Powrotu słońce zatrzymuje się aby
potańczyć ze swymi córkami. Tańczy
również podczas świąt Velykos,
Jonines, Rasa. Saule była zaślubiona
Menulisowi (Księżycowi), lecz
rozstała się z nim gdy zdradził ją z
ich córką - Ausrine. Za ten uczynek
Saule pokiereszowała twarz Księżyca.
W innych wersjach, to Dievas uderzył
przystojnego Menulisa i oszpecił go.
Bogini Słońca jest łączona z
magicznym Bogiem Kowalem – Kalvisem
(odpowiedniki: łotewski Dangaus
Calves, fiński Ilmarinen). Mówi się
że to On stworzył słońce i umieścił
je na niebie. Inne mity mówią o jej
uwięzieniu i uwolnieniu przez
bohatera lub przez same znaki
zodiaku.
Saule jest bogata lecz ciężko
pracuje dbając o swe ziemie, pola,
bydło i rodzinę. W przeciwieństwie
do kapryśnego Menulisa, któremu
zdarza się zniknąć na kilka dni,
Saule zawsze wschodzi i wypełnia
swoje obowiązki - „Jej praca nigdy
nie jest skończona”.
Kocha wszystkich ludzi i wszystkich
obdarza swymi promieniami. Jej
miłość dla ludzi jest porównywalna z
miłością matczyną. Dobre kobiety są
często do niej porównywane. W
obecności Saule demony i złe duchy
uciekają a ludzie mogą bezpiecznie
zająć się swymi sprawami. Ale gdy
opuszcza ona niebo, pewne prace
musza się zakończyć. Praca bez jej
opieki wystawia człowieka na
niebezpieczeństwo ze strony
niebezpiecznych duchów.
Ogród Saule umieszczony jest na
zachodzie. Rosną w nim jabłonie
przynoszące złote, srebrne i
diamentowe owoce. W tradycyjnych
zagadkach i kenningach Saule bywa
określana „złotym jabłkiem”. Inne
skojarzenia – Ogień, Konie, zalciai
(lit. zaltys, święte węże), drzewa
(głównie lipa), ptaki, róże i
stokrotki, biała krowa lub biała
koza o świcie zaś czarna przy
zachodzie, pszczoły, jej sanie i jej
rydwan o wielu kołach lub wóz, jej
złota łódź, płonące Koła Solarne,
Saules Medis (Słoneczne Drzewo) i,
oczywiście, Krzyże Solarne, które
często można ujrzeć na Litwie.
Saule jest związana z kołem. Na
Litwie czasem mówi się o niej „ridolele”
– toczące się Słońce. Na Łotwie
można usłyszeć pieśni solarne
zawierające refren „ligo” i „rota”.
„Ligot” oznacza „kołysać się” zaś „rotat”
– „toczyć się” lub „skakać”.
W poranek letniego przesilenia,
Bałtowie z niecierpliwością oczekują
wschodu słońca, starają się ujrzeć
jej pierwsze błogosławione
płomienie. Każdy chce zobaczyć jak
słońce tańczy, jak pojawia się i
znika na chwilę i jak świeci różnymi
kolorami. W łotewskich pieśniach o
takich świętach znajdujemy refren
„Słońce, tańczące na srebrnym
wzgórzu, ma srebrne buty na nogach”.
Litewscy pasterze uważają Saule za
swego jedynego strażnika i mają
wiele pieśni dedykowanych jej.
Litwini zwracają się do niej nad
ranem, w trakcie zachodu słońca oraz
pod koniec żniw.
Saule jest opiekunką tradycyjnych
prac kobiecych, odpowiada też za
żyzność ziemi i uzdrawianie. Gra ona
również na „kankles” (tradycyjny
instrument używany podczas
rytuałów).
Saule bywa opisywana jako żona
Dievasa, Perkunasa i Menulisa.
Jednak koniec końców pozostaje ona
niezależną i silną kobietą Niebios i
świętą inspiracją dla wszystkich
samotnych matek.
Wiele innych ludów poza Bałtami
charakteryzuje się żeńskimi bóstwami
solarnymi: Skandynawowie, Germanie,
Japończycy, Hindusi i wiele plemion
indiańskich. Tam gdzie występują
męskie bóstwa solarne (Celtowie,
Grecy, Rzymianie), znajdujemy także
pozostałości bogini słońca w mitach
i nazwach miejsc. Ciężko jest
określić pojedyńczy prosty powód
tych różnic, jednak nie można nie
docenić wpływu płci na to
najsilniejsze ciało niebieskie.
„Of Gods and
Holidays”
_________________
Słowianie
Ocalić od zapomnienia.
|