Dawno, dawno temu żył sobie biedny chłop. Pewnego wieczoru, kiedy rozpalał ogień na kominie, powiedział do żony, która siedziała przy kołowrotku i przędła:
— Jaka to szkoda, że nie mamy dzieci! U nas jest tak smutno i cicho, a u innych tak gwarno i wesoło.
— Prawda — odparła żona wzdychając — gdyby było chociaż jedno, nawet tak maleńkie jak paluszek, byłabym szczęśliwa; na pewno kochalibyśmy je z całego serca.
I tak się zdarzyło, że po kilku miesiącach urodziło się im dziecko, które wyglądało jak wszystkie dzieci, ale było nie większe od palca. Rodzice zaś rzekli:
— Stało się tak, jakeśmy sobie życzyli, więc kochajmy to nasze maleństwo. — I nazwali je Paluszkiem,
Chociaż nie brakowało mu jedzenia, jednak dziecko nie rosło wcale, ale było ciągle tak małe jak w chwili urodzenia. Dobrze mu jednak patrzało z oczu i wkrótce okazało się, że Paluszek jest mądrym i sprytnym dzieckiem i wszystko, do czego się tylko zabiera, udaje mu się znakomicie.
Pewnego dnia chłop wybierał się do lasu po drzewo, a wychodząc z chałupy rzekł sam do siebie:
— Dobrze by było, gdyby ktoś później przyjechał wozem i pomógł mi zabrać drzewo do domu.
— Ojcze — zawołał Paluszek — ja ci dopomogę i przyjadę ! 
Zaufaj mi, zobaczysz, że w samą porę będę z wozem w lesie.
Chłop roześmiał się i rzekł:
— Ależ to niemożliwe. Jesteś taki malutki, że nie utrzymasz i nie pokierujesz koniem.
— To nic, ojcze, niech tylko matka zaprzęgnie, a ja usiądę w uchu konia i będę na niego wołać, jak ma iść.
— No — rzekł ojciec — możemy spróbować.
Kiedy nadeszła oznaczona pora, matka zaprzęgła do wozu i wsadziła Paluszka do końskiego ucha, a malec wołał, jak koń ma iść:
— Hejta, wista, hola, wio.'
Szło to bardzo składnie i wóz zajechał prostą drogą do lasu. W chwili kiedy koń skręcił na zakręcie, a malec zawołał: „Hejta, hejta!" — właśnie przechodziło tamtędy dwóch obcych ludzi i zdumieli się bardzo.
— Cóż to może być ? — rzekł jeden. — Wóz jedzie, woźnica woła na konia, a jednak nikogo nie widać.
— To nieczysta sprawa — odparł drugi — pójdziemy za wozem i zobaczymy, gdzie się zatrzyma.
Ale wóz wjechał w głąb lasu, prosto na miejsce, gdzie drwal rąbał drzewo.
Kiedy Paluszek ujrzał ojca, zawołał:
— Widzisz, ojcze, oto jestem! Teraz tylko zabierz mnie stąd.
Ojciec ujął konia jedną ręką, drugą zaś wydobył Paluszka z ucha; chłopczyk podskoczył wesoło i usadowił się na źdźble trawy.
Kiedy to obcy ujrzeli, zdumienie ich nie miało granic. Jeden z nich wziął drugiego na bok i rzekł:
— Ten malec może nam przynieść szczęście, jeśli będziemy go pokazywali w wielkim mieście za pieniądze. Kupmy
Podeszli więc do chłopa i rzekli:
— Sprzedajcie nam tego malca. Będzie mu u nas dobrze.
— Nie — odparł ojciec — to moje dziecię najdroższe, nie oddam go za skarby świata.
Ale Paluszek słysząc tę rozmowę wdrapał się ojcu na ramię i szepnął mu do ucha:
— Sprzedaj mnie. ojcze, niedługo powrócę do ciebie.
Gdy to ojciec usłyszał, zgodził się sprzedać go za dużą sumę pieniędzy.
— Gdzie chcesz siedzieć ? — zapytali nieznajomi Paluszka.
— Posadźcie mnie na kapeluszu — odparł  malec — będę sobie mógł spacerować, oglądać okolicę, no i stamtąd nie spadnę.
Nieznajomi spełnili jego życzenie i kiedy Paluszek pożegnał się z ojcem, ruszyli w drogę. Kiedy zapadł zmrok, malec zawołał nagle:
— Zdejmijcie mnie na chwilę, muszę koniecznie zejść !
— Zostań na górze — odparł ten, na czyjej głowie chłopiec siedział — nie krępuj się, ptaszki też mi nieraz tak upiększyły kapelusz !
— Nie — odparł Paluszek — tego nie uczynię. Zdejmijcie mnie natychmiast !
Musieli więc zdjąć Paluszka z kapelusza i postawić na ziemi; w tej chwili jednak malec ukrył się między grudkami ziemi, potem skoczył do mysiej dziury i zawołał stamtąd:
— Do widzenia, moi panowie, ruszajcie do domu beze mnie. — I roześmiał się głośno.
Na próżno biegali dokoła mysiej dziury rozgrzebując ją laskami; Paluszek znikał im ciągle z oczu, a że było już ciemno, musieli ze złością i z pustą kiesą ruszyć z powrotem do domu.
Kiedy Paluszek spostrzegł, że nieznajomi się już oddalili, wyszedł ze swej podziemnej nory.
Niebezpiecznie jest chodzić w ciemnościach po polu — pomyślał — łatwo można skręcić kark i połamać nogi.
Na szczęście znalazł muszlę ślimaka.
Bogu dzięki — rzekł — mam teraz gdzie przenocować! — I wlazł do muszli.
Po pewnym czasie, gdy chciał się właśnie ułożyć do snu, usłyszał, jak dwaj ludzie przechodzili obok jego schronienia-, a jeden z nich rzekł :
Jak więc zrobić, aby zabrać bogatemu proboszczowi  złoto i srebro ?
— Ja ci poradzę! — zawołał Paluszek.
— Co to było? — rzekł złodziej przerażony.  — Słyszałem jakiś głos.
Stanęli obaj i poczęli nasłuchiwać. Paluszek zaś rzeki znowu :
— Weźcie mnie z sobą, ja wam dopomogę.
— A gdzież jesteś ?
— Szukajcie na ziemi i uważajcie, skąd dochodzi głos — odparł malec.
Po długim szukaniu złodzieje znaleźli go wreszcie i podnieśli do góry.
— Więc to ty, smyku, chcesz nam dopomóc ?! — zawołali.
— Naturalnie — odparł Paluszek — wśliznę się do pokoju proboszcza i podam wam stamtąd wszystko, czego zapragniecie.
— Dobrze -— odparli złodzieje — zobaczymy, co potrafisz.
Kiedy przybyli na plebanię, Paluszek wśliznął się do pokoju i zawołał, jak mógł najgłośniej:
— Co chcecie stąd wziąć? Złodzieje przerazili się i rzekli:
— Cicho, bo się ktoś obudzi.
Ale Paluszek udał, że ich nie zrozumiał, i krzyknął jeszcze głośniej:
— Co wam podać ? Co chcecie zabrać z tego pokoju ?
Usłyszała to kucharka i poczęła nasłuchiwać.
Ale złodzieje uciekli już spory kawałek drogi; wreszcie jednak nabrali znowu odwagi i rzekli:
— Ten smyk chce nas nastraszyć ! Wrócili więc pod okno i szepnęli :
— No, dość tych żartów, teraz podaj nam coś... Paluszek zaś zawołał jeszcze raz, jak mógł najgłośniej:
— Dam wam wszystko, czego chcecie, wyciągnijcie tylko ręce !
Usłyszała to nasłuchująca kucharka zerwała się więc z łóżka i podeszła do drzwi. Złodzieje zaś uciekli jakby
ich kto gonił.
Służąca zapaliła świecę, ale na próżno szukała kogokolwiek w pokoju, gdyż Paluszek zdążył już wymknąć się do sieni, a stamtąd do stodoły.
Położyła się więc z powrotem do łóżka, przekonana, że śniła ż otwartymi oczyma i uszami.
Paluszek zaś wdrapał się po źdźbłach na siano, aby się tam przespać, a rano powrócić do rodziców.
Ale co innego było mu przeznaczone. Tak, na świecie zdarzają się różne nieszczęścia !
O świcie kucharka weszła do stodoły, chwyciła naręcz siana, wraz ze śpiącym Paluszkiem, i zaniosła krowom. Paluszek spał tak mocno, że nic nie czuł i obudził się dopiero w pysku krowy, która łykała go razem z sianem.
.— O Boże! — zawołał. —- Jestem chyba w młynie! — Ale wnet spostrzegł, gdzie się znajduje.
Musiał dobrze uważać, aby się nie dostać między zęby, które by go zmiażdżyły. Wreszcie znalazł się żywy i cały w żołądku.
„Zapomniano porobić okna w tej izdebce — pomyślał malec — ani słońca tu nie ma, ani lampy nie przyniesiono".
W ogóle nowe mieszkanie nie podobało mu się, a najgorsze było to, że przez „drzwi" napływały coraz nowe ilości siana i Paluszkowi było coraz ciaśniej. Zawołał więc w trwodze, jak tylko mógł najgłośniej:
— Nie dawajcie mi więcej siana ! Nie dawajcie mi więcej siana !
Służąca doiła właśnie krowę, a gdy znowu usłyszała ten głos, który słyszała już w nocy, i znowu nikogo nie ujrzała, przeraziła się tak bardzo, że wywróciła skopek i rozlała mleko. Przerażona pobiegła do swego pana i zawołała:
— O Boże, księże proboszczu, krowa mówi !
— Oszalałaś! — odparł proboszcz, ale poszedł sam do obory, aby sprawdzić słowa kucharki.
Zaledwie jednak przestąpił próg obory, usłyszał głos:
— Nie dawajcie mi więcej siana! Nie dawajcie mi więcej siana !
Proboszcz przeraził się bardzo, a sądząc, że to zły duch wstąpił w krowę, kazał ją natychmiast zabić.
Rzeźnik zabił krowę, a żołądek, w którym znajdował się Paluszek, wyrzucił na śmietnik.
Z wielkim trudem torował sobie nasz zuch drogę do wolności, zaledwie jednak udało mu się wytknąć głowę, spotkało go nowe nieszczęście. Właśnie przebiegał tamtędy zgłodniały wilk i połknął za jednym zamachem żołądek wraz z Paluszkiem. Ale malec nie stracił odwagi i zawołał :
— Drogi wilku, wiem o wyśmienitym żarciu !
— Gdzie? — zapytał wilk — W tym a w tym domu — i opisał mu dokładnie dom swego ojca — dostaniesz się tam przez ściek i znajdziesz pod dostatkiem ciasta, słoniny i kiełbasy.
Wilk nie dał sobie tego dwa razy powtarzać, zakradł się w nocy przez ściek do spiżarni i do syta najadł się kiełbas i szynek. Ale gdy chciał już wracać tą samą drogą, okazało się, że był teraz za gruby i nie mógł się przedostać przez otwór. Na to tylko czekał Paluszek i począł w żołądku wilka wyć, krzyczeć, wołać, co tylko miał sił.
— Będziesz ty cicho! — rzekł wilk. — Pobudzisz ludzi.
— To i cóż — odparł malec — ty się najadłeś do syta, to i ja chcę się poweselić !
— I począł na nowo krzyczeć z całej siły.
Wreszcie obudził ojca i matkę, którzy pobiegli do spiżarni i zajrzeli przez szparę, A kiedy ujrzeli wilka, pobiegli do izby i przynieśli — ojciec siekierę, a matka kosę.
Gdy Paluszek usłyszał głos ojca, zawołał:
— Drogi ojcze, jestem tu, siedzę w brzuchu wilka !
Ojciec ucieszył się bardzo i rzekł:
— Dzięki Bogu, odnaleźliśmy znowu swe dziecię ! — I kazał żonie odłożyć kosę, aby mimo woli nie uczyniła krzywdy Paluszkowi.
Potem za jednym zamachem ściął wilkowi głowę, dobył noża, rozciął mu brzuch i wyciągnął stamtąd malca.
— Ach! — rzekł ojciec. — Tak się o ciebie martwiliśmy !
— Tak, ojcze — odparł Paluszek — wielu przygód zaznałem na świecie. Dzięki Bogu, że znowu oddycham świeżym powietrzem !
- A gdzież to byłeś ? - Ach, ojcze, byłem w mysiej dziurze i w żołądku krowy, i w brzuchu wilka. A teraz już pozostanę przy was, kochani rodzice.
— My zaś nie sprzedamy cię za żadne skarby świata ! — Odparli rodzice całując serdecznie swe odzyskane dziecię. .
Po czym nakarmili go, napoili i przebrali w nowe ubranie, gdyż stare zniszczyło się podczas podróży.

                                                                                    podeszła do drzwi. Złodzieje zaś uciekli, jakby ich