Ś          Velnias We wczesnej litewskiej i łotewskiej religii Velnias jest bogiem podziemia i opiekunem zmarłych. Źródła historyczne utożsamiają go z rolnictwem, polowaniem, handlem i rzemiosłem. Czasami występuje jako obrońca sprawiedliwości. Razem z Dievasem uczestniczy w stworzeniu ziemi, jej fauny i flory; raz jako jego pomocnik, innym razem jako jego przeciwnik. Velnias jest związany ze staropruskim bogiem Patulasem. Niektóre cechy tych dwóch bogów przypominają hinduskie bóstwa Warunę i Wrytrę, skandynawskiego boga Odyna i słowiańskiego Welesa. Rdzeń słowa Velnias (vel-) jest identyczny z wyrazem „vele” - duch zmarłego. Velnias jest najbardziej popularnym bogiem litewskiego folkloru. Litewski folklor zawiera o wiele większą liczbę bóstw związanych z podziemiem niż tych niebiańskich. Ważne jest że wizerunek Velniasa może dostarczyć nam wiadomości związanych z innymi osobistościami podziemnego świata. Będąc jedną z najbardziej popularnych osobistości litewskiej mitologii, Velnias jest często przedstawiany w sztuce folklorystycznej, często jest wspominany w rozmaitych wierzeniach, przesądach, w mowie codziennej, odgrywa również znaczną rolę w literaturze, filmie, sztukach pięknych, nawiązują do niego profesjonalni artyści i pisarze. Po wprowadzeniu chrześcijaństwa miała miejsce częściowa transformacja Velniasa w przeciwieństwo Boga – w Diabła, Szatana. Książka N. Veliusa zajmująca się mitologią chtoniczną (związaną ze światem podziemnym) w litewskiej kulturze ludowej zawiera ponad 10,000 opowiadań w których wymienia się Velniasa. W litewskim folklorze Velnias ma ponad 200 imion i objawia się ludziom pod postacią różnych zwierząt, ptaków, gadów oraz ludzi różnych profesji i w różnym wieku. Bogowie, boginie, mitologiczne stworzenia z którymi zadaje się Velnias są niższej rangi. Jego stosunki z ludźmi są szczególnie skomplikowane i pozostające w sprzeczności ze sobą. Czasem Velnias szuka ludzkiej przyjaźni, ich miłości lub pomocy. Prosi ich na przykład o to by zagrali coś dla niego na jakimś instrumencie muzycznym lub by skryli go przed gniewem Perkunasa. Czasem różne okoliczności sprawiają że pomaga on ludziom, uprawia ich ziemię, buduje domy, mosty, chroni ich przed przestępcami, udziela pomocy kowalom, myśliwym, muzykom i kapłanom. Ale wcale nierzadkie są też przypadki gdy Velnias szkodzi ludziom na różne sposoby – szydzi z nich, wprowadza w błąd, gnębi, próbuje zabić, kusi do grzechu, lub przejmuje panowanie nad człowiekiem lub próbuje uwieść. W starożytnej litewskiej mitologii Velnias nie był zwykłym demonem lecz bogiem i strażnikiem zmarłych. Jego obowiązki wobec zmarłych mogą być określone na podstawie litewskich bajek. Pewna część energii człowieka po śmierci od razu reinkarnuje pod postacią zwierząt. Tak więc Velnias był też opiekunem zwierząt oraz opiekował się ich pasterzami. W litewskim folklorze Velnias bardzo często jest przedstawiany jako postać atrakcyjna dla kobiet, szukająca ich miłości, zdarza mu się nawet ożenić. Chrześcijaństwo odcisnęło swoje piętno na dzisiejszym obrazie związków Velniasa z kobietami w litewskim folklorze. Nazwy niektórych miejsc oraz pewne wskazówki obecne w mitologii pozwalają przypuszczać że w dawnych czasach Velnias był przeciwieństwem bóstwa uranicznego (związanego z niebem) – jego sobowtórem posiadającym przeciwne cechy. W takiej strukturze świata miejsce Velniasa było w podziemiu, zaś jeśli chodzi o drzewo kosmiczne to jego miejsce znajdowało się w korzeniach. Jako istota chtoniczna, Velnias jest przeciwieństwem istoty niebiańskiej – Boga i Perkunasa. Velnias i Bóg (Perkunas) często współpracują ze sobą w litewskich legendach traktujących o powstaniu świata. Niewiele jest legend przedstawiających ich jako równych sobie, zazwyczaj Velnias jest uważany za niższego rangą. Jest pomocnikiem i służącym, pomaga Perkunasowi zrealizować jego plany lecz często - celowo lub przypadkiem - psuje boskie plany z powodu swych niemądrych pomysłów. Nieprzyjazne relacje pomiędzy Velniasem i Perkunasem pochodzą z opowieści późniejszych niż ich przyjazne kontakty. Wizerunek Velniasa jako stwórcy i władcy materialnego świata (odpowiedzialnego za narzędzia, ogień, etc.), powstał pod wpływem kultu przodków którzy często byli postrzegani jako giganci. “Of Gods and Holidays” _______ Prusy - Warmia - Mazury Ocalić od zapomnienia.                                                                        Darmowy hosting zapewnia PRV.PL